Nobelprijswinnaars halen altijd het nieuws. Maar deze heb je waarschijnlijk gemist, de Nobelprijs voor Svante Pääbo. Het is heel jammer dat hij het nieuws niet zo heeft gehaald, want zijn bijdrage aan de wetenschap en aan ons denken over de plaats van de mens in de natuur is namelijk nogal groot. Daarom zet ik hem in deze blog heel nadrukkelijk in het zonnetje.

Waarvoor kreeg hij de prijs?

Hij kreeg de Nobelprijs voor fysiologie of geneeskunde voor zijn ontdekkingen met betrekking tot het genoom van uitgestorven voorouders en de evolutie van de mens. Op de site van het Nobelcomité kun je er alles over lezen. Klik op:  https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2022/press-release/ en je bent er meteen. Hieronder geef ik in vertaling weer waarom de prijs aan hem is toegekend.

Motivatie van het Nobelcomité

De mensheid is altijd geïntrigeerd geweest door haar oorsprong. Waar komen we vandaan en hoe staan ​​we in verband met degenen die ons voorgingen? Wat maakt ons, Homo sapiens, anders dan andere mensachtigen? Door zijn baanbrekende onderzoek bereikte Svante Pääbo iets dat schijnbaar onmogelijk leek: de sequentie van het genoom van de Neanderthaler, een uitgestorven familielid van de huidige mens. Hij deed ook de sensationele ontdekking van een voorheen onbekende mensachtigen, Denisova.

Belangrijk is dat Pääbo ook ontdekte dat genoverdracht had plaatsgevonden van deze nu uitgestorven mensachtigen naar Homo sapiens na de migratie uit Afrika ongeveer 70.000 jaar geleden (cursivering en dikke letters van mij, kom ik hieronder specifiek op terug).

Deze oeroude stroom van genen naar de huidige mens is tegenwoordig fysiologisch relevant, bijvoorbeeld hoe ons immuunsysteem reageert op infecties. Svante Pääbo’s baanbrekende onderzoek leidde tot een geheel nieuwe wetenschappelijke discipline; paleogenetica. Door genetische verschillen aan het licht te brengen die alle levende mensen onderscheiden van uitgestorven mensachtigen, vormen zijn ontdekkingen de basis om te onderzoeken wat ons uniek mens maakt.

Genoverdracht

Die genoverdracht heb ik niet voor niets gecursiveerd en dik gemaakt. Naar mijn mening is dit namelijk een van zijn belangrijkste bijdragen en wat mij betreft ook de hoogste toegevoegde waarde van de Nobelprijs voor Svante Pääbo. Hij heeft namelijk bewezen dat neanderthalers en moderne mensen met elkaar hebben gepaard en samen vruchtbare nakomelingen hebben voortgebracht. Let op: geen speculatie, maar keihard biologisch bewijs. Net zo exact als je dat in de natuur- of scheikunde aantreft, je kunt er echt niet omheen. Dat kom je niet vaak tegen in het vakgebied van de evolutie van de mens, de paleoantropologie. Exactheid is daar vaak juist ver te zoeken, speculatie is er doodgewoon. Dat beschadigt het veld naar mijn mening in hoge mate. De meest wilde speculaties worden nog wel serieus genomen, iets dat mij altijd in hoge mate heeft verbaasd. De bekende wateraaptheorie is daar misschien wel het meest extreme voorbeeld van. Er zijn meerdere boeken over geschreven en dat is echt te gek voor woorden. Gauw vergeten is het beste dat we kunnen doen. Deze hoge mate van vrijblijvendheid zorgt er naar mijn gevoel wel voor dat boeken en berichten over de evolutie van de mens vaak niet echt serieus worden genomen en dat er nogal eens lacherig over wordt gedaan.

Dat is het grote belang van Svante  Pääbo

Daarom is Svante Pääbo’s paleogenetica zo ontzettend belangrijk. Het brengt exactheid in een vak dat daar echt om zit te springen. Dat dit hoognodig is blijkt misschien wel het meest uit het feit dat kranten, documentaires en zelfs wetenschappelijke artikelen (!) neanderthalers nog altijd wegzetten als een afzonderlijke biologische soort, Homo neanderthalensis. Dit terwijl Svante Pääbo nu juist onomstotelijk heeft aangetoond dat neanderthalers helemaal geen aparte soort zijn, juist omdat moderne mensen ermee hebben gepaard en vruchtbare nakomelingen hebben voortgebracht. Precies dit gegeven definieert een zich seksueel voortplantende biologische soort zoals wij. Neanderthalers waren met andere woorden gewoon soortgenoten van ons, of we dit nu leuk vinden of niet en ongeacht de vraag hoe we hen of onszelf graag noemen. Uiteindelijk moeten ze worden beschouwd als een populatie met enkele bijzondere uiterlijke kenmerken zoals we dat wel vaker binnen onze soort aantreffen, maar verder zijn ze gewoon aan ons gelijk. In 400.000 GENERATIES wordt dit heel nadrukkelijk onderkend en uiteraard ontbreekt daarin het baanbrekende onderzoek van Svante Pääbo niet. Het bewijs dat hij heeft geleverd wordt er bovendien ondersteund met nog 3 aanvullende argumenten. Er kan echt geen twijfel meer over bestaan. Neanderthalers waren mensen zoals wij. Daarin schuilt het grote belang van de Nobelprijs voor Svante Pääbo.

Reageren

Heb je vragen of opmerkingen? Stel ze via het contactformulier op de website. Elke vraag of opmerking is welkom en je krijgt altijd antwoord. Benieuwd naar andere blogs? Bekijk de blogpagina en lees ze allemaal. 

Bestel 400.000 GENERATIES eenvoudig via de knop hieronder. Voor slechts €17,50 heb je het de volgende dag in huis.

400.000 GENERATIES. Het verhaal van ons allemaal.