In de vorige blog had ik het over Svante Pääbo. Hij kreeg dit jaar de Nobelprijs voor de fysiologie voor zijn bijdrage aan paleogenetica. Van die discipline is hij ook nog eens de grondlegger. Deze tak van wetenschap onttrekt en reconstrueert DNA uit soms duizenden jaren oude resten van levende wezens. Op basis hiervan kon Svante Pääbo bijvoorbeeld bewijzen dat neanderthalers en moderne mensen tot één en dezelfde soort gerekend moeten worden. Door dit genetisch onomstotelijk aan te tonen trok hij de paleontologie heel nadrukkelijk in de hoek van de exacte wetenschappen. Als onderdeel van de biologie hoort het daar ook vanzelfsprekend thuis. Dat beschouw ik als zijn grootste bijdrage.

Verschillen tussen chimpansee en mens

Van steeds meer menselijke eigenschappen is tegenwoordig bepaald welke genen daarbij betrokken zijn. Een bekend voorbeeld is het gen FOXP2. Dat gen speelt een rol in de taalontwikkeling bij mensen. Hoe dit precies zit is nog niet duidelijk, maar we weten wel dat het gen niet uniek menselijk is. Chimpansees hebben het ook, maar missen daarop 3 mutaties die bij mensen wel aanwezig zijn. Dit is op zijn minst één van de redenen waarom chimpansees niet spontaan met elkaar praten en mensen wel. Van andere eigenschappen waarin mensen van chimpansees verschillen is genetisch veel minder bekend.

Lichaamshaar

De lichaamsbeharing bijvoorbeeld. Chimpansees hebben een vacht en mensen zijn naakt. Alle primaten zijn behaard en dat duidt erop dat de mens zijn lichaamshaar in de loop van de evolutie moet zijn kwijtgeraakt. Daarvoor zijn genen en epigenetische effecten verantwoordelijk. Met dat laatste wordt bedoeld dat niet alleen meerdere genen betrokken zijn voor de totstandkoming van een eigenschap, maar dat ook de mate waarin die genen aan- en uitgezet worden tijdens de zwangerschap een grote rol speelt. Het interessante aan de naaktheid van de mens is dat de baby tijdens de zwangerschap vanaf de 14^e week een dichte lichaamsbeharing ontwikkelt, lanugo genaamd, die rond de 30^e week weer verdwijnt. Gewoonlijk komt de baby zonder lanugo ter wereld. Daarin is de mens niet alleen, ook zeezoogdieren zoals dolfijnen en walvissen kennen dit verschijnsel. Dat is erg interessant, want deze zeezoogdieren zijn hun vacht in de loop van de evolutie net als wij kwijtgeraakt. Het zou mooi zijn als we door vergelijking van de zwangerschappen en het betrokken DNA bij de verschillende soorten zouden kunnen achterhalen hoe oud de DNA-mutatie bij die verschillende soorten moet zijn. Daardoor zou de periode waarin onze voorouders hun vacht verloren met een zekere mate van exactheid kunnen worden aangeduid. Dat zou een enorme sprong voorwaarts zijn, want nu is daar geen harde aanwijzing voor.

Een wereld te winnen

Waarom is dat zo belangrijk? Haren fossiliseren vrijwel nooit en daarom is het nagenoeg uitgesloten dat fossielen ons daarover ooit iets kunnen vertellen. In 400.000 GENERATIES kon wel met een hoge mate van waarschijnlijkheid worden afgeleid dat de mens zijn vacht al rond 7 miljoen jaar geleden verloren moet hebben. Daarvoor zijn krachtige logische aanwijzingen die je in het boek kunt lezen, maar exacte aanwijzingen zouden zeer welkom zijn. Dat geldt ook voor ons immer doorgroeiende hoofdhaar. Dat is een zeer uitzonderlijke eigenschap in het dierenrijk. In 400.000 GENERATIES is afgeleid dat seksuele selectie daarin een grote rol gespeeld moet hebben. Over de periode waarin die buitenissige eigenschap moet zijn ontstaan kan echter niets met zekerheid worden gezegd. DNA zou daar misschien ooit helderheid in kunnen verschaffen. Dit geldt voor meer eigenschappen die nooit in fossielen tot uitdrukking kunnen komen, zoals het enorme zweetvermogen van de mens, de huidskleur en het ontstaan van onderhuids vet bij pasgeboren kinderen. Hier is echt nog een wereld te winnen.

Reageren

Heb je vragen of opmerkingen? Stel ze via het contactformulier op de website. Elke vraag of opmerking is welkom en je krijgt altijd antwoord. Benieuwd naar andere blogs? Bekijk de blogpagina en lees ze allemaal. 

Bestel 400.000 GENERATIES eenvoudig via de knop hieronder. Voor slechts €17,50 heb je het de volgende dag in huis.

400.000 GENERATIES. Het verhaal van ons allemaal.