In de vorige blog, over het kindtransport als cruciale factor in de evolutie van het rechtop lopen van de mens, sloot ik af met de vraag hoe we onze vacht zijn kwijt geraakt en dat Darwin al in 1871 suggereerde dat seksuele selectie daar wel eens de oorzaak van kon zijn. In dat jaar verscheen zijn boek over de evolutie van de mens met de titel The Descent of Man (De afstamming van de mens). Voor die tijd een spannend onderwerp, want lang niet iedereen zat te wachten op een verklaring die mens op zijn plaats zette in het dierenrijk, integendeel. Darwin zat dan ook heftig met dit boek in zijn maag, maar zijn theorie over de evolutie van het leven liet hem geen andere keus dan tevens stil te staan bij de vraag hoe de mens in de natuur is ontstaan. Daar bewonder ik hem om. Hij worstelde enorm met de weerstand die het ongetwijfeld op zou roepen, maar kon er in wetenschappelijk opzicht toch niet om heen. In dat licht bezien mag de ondertitel wel verbazen: and Selection in Relation to Sex (en selectie in relatie tot sekse). In zijn tijd moet dat hoogst explosief zijn geweest.

Natuurlijke selectie

Darwin kwam tot het inzicht dat er zoiets als seksuele selectie moest bestaan omdat zijn theorie van natuurlijke selectie maar moeilijk kon verklaren waarom er in de natuur zoiets zou bestaan als schoonheid. Natuurlijk selectie selecteert tenslotte op eigenschappen die een organisme in staat stellen zich te voeden en de veiligheid te waarborgen. Op overleven dus. Maar als dat zo is, waardoor zijn er dan soorten met eigenschappen die overduidelijk hinderlijk zijn voor het overleven? Waardoor zijn sommige dieren bijvoorbeeld zo fel en opvallend gekleurd? Daardoor vallen ze op en zijn ze een gemakkelijke prooi. Nog zo’n vraag. Waardoor heeft een pauw zo’n enorme staart? Dat zit toch alleen maar in de weg? Kennelijk is er meer in de natuur dan alleen natuurlijke selectie.

Seksuele selectie

Darwin was niet voor één gat te vangen en was een zeer scherpe waarnemer. Het was hem opgevallen dat pauwenhanen met een grote staart met veel ogen doorgaans door pauwenhennen aantrekkelijk werden gevonden en met haar mochten paren, terwijl minder aantrekkelijke heren werden afgewezen. Hij besloot een proef te doen in zijn eigen tuin in Downe. Van enkele hanen knipte hij de ogen uit de staart en plakte die bij een ander haan erbij. Vervolgens keek hij wie de meeste kans op paren had. Je raadt het al, de haan met de meeste ogen was favoriet bij de hen. Kennelijk was er niet alleen natuurlijke selectie op eigenschappen die de overlevingskansen vergroten, maar ook seksuele selectie op eigenschappen die je aantrekkelijk maken voor de andere sekse en zo de kans op nageslacht vergroten. Welbeschouwd heel logisch.

De naakte mens

Op basis van deze waarneming kwam Darwin tot de slotsom dat de mens als gevolg van seksuele selectie naakt op het lichaam was geworden, want, zo stelde hij terecht, er is geen enkele reden om aan te moeten nemen dat het verlies van het lichaamshaar los van de voortplanting een voordeel geweest zou kunnen zijn dat de overlevingskansen vergrootte. Verder kwam hij tot een tweetal buitengewoon opmerkelijke conclusies waar je later niet veel meer van hoorde. De eerste was dat het vachtverlies in een heel ver verleden moet hebben plaatsgevonden. De tweede is dat dit als eerste bij de vrouw moet zijn gebeurd omdat zij van beide seksen nog altijd het minst behaard is. In 400.000 GENERATIES kom ik tot de slotsom dat Darwin het ook met deze twee beweringen bij het rechte eind heeft gehad. Daarmee was hij hoe dan ook in 1871 zijn tijd lichtjaren vooruit.

Open eindjes

Maar er waren nog wel een paar losse eindjes die er vermoedelijk de oorzaak van waren dat zijn voorstellen nooit zijn aanvaard als definitieve oplossing.  

Om te beginnen is dat de vraag welke omstandigheden ervoor hebben gezorgd dat binnen de orde der primaten alleen bij de mens seksuele selectie op vachtverlies heeft plaatsgevonden en bijvoorbeeld niet bij de chimpansee en de gorilla. Het benoemen van seksuele selectie als selectievorm verklaart namelijk op zichzelf nog niets. Het gaat erom de specifieke omstandigheden aan te wijzen die tot deze voor primaten zo hoogst buitenissige eigenschap heeft geleid.

Ten tweede noemde hij niet welke plaats het verlies van de lichaamsbeharing chronologisch inneemt ten opzichte van de overige kenmerkende eigenschappen van de mens. Hij had met andere woorden moeten benoemen welke eigenschap aan het vachtverlies voorafging en welke erop volgde. In de blog “De evolutie van de mens verklaard???” sta ik wat uitgebreider stil bij dit o zo belangrijke punt dat zo vaak vergeten wordt.

De derde is waardoor het vachtverlies eerst eenzijdig bij de vrouw moet zijn begonnen en pas later ook bij de man. Dit is echt een complicerende factor van jewelste. Als we zijn redenering volgen moeten er in eerste instantie omstandigheden zijn geweest die zorgden voor seksuele selectiedruk op vachtverlies bij uitsluitend de vrouw. Wat was de precieze aard van die omstandigheden? Kan dit dezelfde selectiedruk zijn geweest die dat vervolgens ook bij de man veroorzaakte? Of was die juist van een geheel andere aard waardoor de man iets meer lichaamshaar overhield?

De laatste vraag is hoe “diep” dat verleden dan precies was? Moeten we denken in honderdduizenden jaren of juist meer in miljoenen jaren. Is een meer precieze datering sowieso wel mogelijk of moeten we wegens gebrek aan noodgedwongen aanwijzingen vaag blijven? Er zijn vragen die makkelijker zijn. Na 1871 was het dan ook vrij stil op dit terrein

De stilte doorbroken

400.000 GENERATIES doorbreekt die stilte. Niet alleen worden de restvragen onomwonden gesteld, ze worden ook beantwoord. Daaruit blijkt dat Darwins uitspraken niet alleen juist waren, maar zelfs staan als een huis.

Reageren

Heb je vragen? Stel ze via het contactformulier op de website. Elke vraag is welkom en je krijgt altijd antwoord. Benieuwd naar andere blogs? Bekijk de blogpagina en lees ze allemaal. 

Bestel 400.000 GENERATIES eenvoudig via de knop hieronder. Voor slechts €17,50 heb je het de volgende dag in huis.

400.000 GENERATIES. Het verhaal van ons allemaal.